Destpêkirina şoreşa zimanê kurdî li Rojhilata Kurdistanê pêdiviyeke dîrokî ye

Azad Kurdî

Civaka Rojhilata Kurdistanê pêdivî bi hinek pêngavên sivîl, demokratîk û netewî ye. Rewşa jiyana kurdan li Îranê dijîn, niha û berê jî ligel parçeyên din cuda bû. Hikûmetên yek li pey hev hewil dan bi siyasetên sîstematîk nasnameyên netewî yên kurdan weke ziman, çand, folklor û dîroka kurdî asîmîle û ji nav bibin. Lê ne tenê li Rojhilat, belkî li çi parçeyek din van proje û pîlanan bersiva sedî sed wernegirt bo desthilatdaran.

Yek ji fakterên ku îro weke hewcehiyeke dîrokî xwe dide xuyakirin, destpêkirina şoreşeke berfireh a zimanê Kurdî ye li Rojhilata Kurdistanê. Ligel astengî, zext û qedexeyên herî xurt li Rojhilat, hezaran keç û xortên kurd ên evîndarên ziman û edebiyata Kurdî, bi awayekî xweser û bê perwerdeya akademîk fêrî zimanê Kurdî bûne. Bi sedan helbestvan, rojnamevan û nivîskarên kurd li Rojhilata Kurdistanê peyda bûne, ku xwe bi xwe perwerde bûne û kurdiyeke pirr baş û standard bikar tînin. Ev yek hêviyeke geş û bilind dide mirov, ligel hemû pirsgirêk û astengiyan jî, keç û xortên kurd buhayeke taybet didin ziman ku yek ji fakterên nasnameya wan e.

Li Îlam û heta Makû ev tevger xuya didin. Êdî ne wek berê ye ku tenê hejmarek pirr kêm zimanê Kurdî bizanin. Herçiqas hejmara herî zêde nikarin bi Kurdî binivîsin û bixwînin, lê hejmarek bi kurdî dixwînin û dinivîsin ku ev di pêşerojê de dibe hêzeke çend qat zêde û berfireh. Bikaranîn û fêrbûna zimanê kurdî niha bûye buhayek. Nezanîna ziman jî wek kêmasiyeke berçav ji aliyê ciwanan ve tê dîtin. Gellek ciwan hene zimanê kurdî weke pîroziyeke herî mezin ji xwe re dibîbin û pênase dikin. Ev yek potansiyel û hêzeke veşartî ya hundirê civaka Kurdistanê nîşan dide ku naxwaze zimanê kurdî ji nav biçe.

Zimanê Kurdî li bajarên ku kurd û neteweyên din bi hev re dijîn

Vê dawiyê li Parêzgeha Ormiyê bi giştî û bi taybet li bajarê dîrokî yê Ormiyê, ji aliyê hikûmeta navendî û rêveberên herêmî ku ne kurd in, hinek liv û tevgerên gumanbar û metirsîdar bona rakirina nav û pênaseyên kurdî yên herêmê hatiye dest pê kirin. Ligel ku kurd li vê parêzgehê pirranî ye, lê mafê bikaranîna zimanê Kurdî bi van derfetên biçûk ku hikûmeyê pêk anîne, bi derbasbûna demê kêm bûye. Li Ormiyê ev yek pirr berçav tê xuyakirin. Bona ku ev pîlan vala û pûç bibin, pêdivî ye li hemû Rojhilata Kurdistanê û bi taybet van deverên ku kurd bi gelên din re dijîn û hergav zilm û bê edaletiyên du qat ji aliyê desthilt û rêveberên herêmî li kurdan tên kirin, hemû malbateke kurd bibe dibistana kurdî, gemû alevên teknilojiyê bibin dibistanên kurdî. Weblog werin sazkirin, berhemên bên afirandin, xwendin, nivîsîn û axavtina bi kurdî bibe buha û kareke pîroz. Xwedîderketin ji zimanê kurdî li Rojhilata Kurdistanê dikare bibe bingeha destpêkirina şoreşek çandî, demokratîk û netewî ku di demeke kin de berhemdar dibe. Nabe pêşengên vê tevgerê ku bi salan e vî karî dikin û xwe diwestînin, tenê bimînin. Her xebatek bi beşdariya berfireh a hemû çîn û taxên civakê baş rêve diçe û serdikeve. Bê beşdariya giştî em nikarin zû pêşerojeke geş ji xwe re ava bikin. Ziman, wêje, dîrok û çanda kurdî ya me hemûyan e, divê em hemû bi hev re lê xwedî derkevin. Destpêkirina şoreşa zimanê kurdî li Rojhilata Kurdistanê pêdiviyeke dîrokî ye.

Kesayetiyekî welatparêz ê Selamsê koça dawî kir

کۆچی دوایی که‌سایه‌تییه‌کی نیشتمانپه‌روه‌ر له‌ شاری سه‌ڵماس

رۆژی پێنجشه‌ممه‌، 9ی جۆزه‌ردانی 1392ی هه‌تاوی، که‌سایه‌تیی نیشتمانپه‌روه‌ر و دۆستی نزیکی حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران، فیرۆز عه‌لیخانی، له‌ شاری سه‌ڵماس کۆچی دوایی کرد.

فیرۆز عه‌لیخانی ساڵی 1331ی هه‌تاوی له‌ ئاوایی نزارئاڤای سه‌ر به‌ شاری سه‌ڵماس له‌ دایک ببوو و که‌سایه‌تییه‌کی نیشتمانپه‌روه‌ر و جێگای رێزی خه‌ڵکی ناوچه‌ بوو. ناوبراو ساڵی 1363 به‌ هۆی یارمه‌تی و په‌یوه‌ندی له‌گه‌ڵ پێشمه‌رگه‌کانی حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران، له‌ لایه‌ن هێزه‌کانی ئیتلاعاتی شاری سه‌ڵماس ده‌ستگیر ده‌کرێت و بۆ ماوه‌ی 2 ساڵ له‌ زیندانی شاری خۆی ئازار و ئه‌شکه‌نجه‌ ده‌کرێت و به‌ هۆی ئه‌شکه‌نجه‌ی هێزه‌ ئیتلاعاتییه‌کانی رێژیم تووشی کیشه‌ی زۆری جه‌سته‌یی ده‌بێت و ناوبراو هه‌میشه‌ شانازیی به‌و رابردوویه‌ و ماوه‌ی ده‌ستگیرکرانه‌که‌ی کردووه‌.

کاک فیرۆز، رۆژی پێنجشه‌ممه‌، 9ی جۆزه‌ردانی 1392ی هه‌تاوی به‌ هۆی نه‌خۆشی کۆچی دوایی کرد.

Kesayetiyekî welatparêz ê Selamsê koça dawî kir

Roja pêncşem, 9ê Cozerdana 1392`ê Rojî, kesayetiyê welatparêz û dostê nêzîk ê PDKÎ li bajarê Selmasê, Fîruz Elîxanî, koça dawî kir.

Fîruz Elîxanî sala 1331`ê Rojî li gundê Nizarava ê ser bi bajarê Selmasê ji dayik dibe û kesekî welatparêz û cihê rêza xelkê deverê bûye. Navborî sala 1363`ê ji ber welatparêzî  û hevkarî ligel Pêşmergên PDKÎ, ji aliyê hêzên Ewlekaiya bajarê Selmasê vet ê girtin û bo heyamê 2 salan li girtîgeha Xoyê tê azar û çşkencekirin. Fîruz Elîxanî di girtîgehê de ji ber îşkenceyê giran tûşî pirsgirêkên cesteyî dibe, lê navborî heta roja dawiya jiyana xwe şanazî bi vê bawerî û rêbaza xwe kiriye.

Mixabin Roja pêncşem, 9ê Cozerdana 1392`ê Rojî, li nexweşxaneyeke bajarê Selmasê koça dawî kir û xatir ji gel û malbata xwe kir.

Agirî Ji Hejmara 1 Heta 200

Gotubêjên Îmraliyê

Azad Kurdî

Pêvajoya çareserkirina pirsa Kurd li Tirkiyê di bîst salên borî de bi gellek evraz û nişîvan re rûbirû bûye. Di hinek deman de rojeva çareseriya pirs Kurd li wî welatî rojên herî geş bi xwe re dîtin, lê nişka ve qonax diguherî û prosesa aştî û çarseriyê cihê xwe dida tundûtûjiyê.

Di nav dewleta Tirkiyê de nakokiyên gellek ciddî li ser çareserkiriana pirsa Kurd hene. Di dîroka nêzîk 80 salên borî yên Tirkiyê de, ji xeynî çaxê serkomariya Turkut Ozal û proseya piştî hatina AKP`ê bo ser desthilatê nebe, li wî welatî lojîka înkar û bişaftina netweyî û siyasetên nejadperestiyê li dijî Kurdan hatine meşandin.

Piştî AKP desthilat bidestve girt, hêdî hêdî pirsa kurd û pêwîstiya çareseriya vê pirsgirêkê bû rojev. Hinek pêngavên kultûrî û civakî bi sûdê Kurdan hatin avêtin, lê ev hemû têra proseya çareseriyê nekirine. Piştî ku li 15.02.1999, rêberê PKK`ê Abdullah Ocalan hat girtin, heta vê dawiyê gotûbêjek ciddî û eşkere bona çareserkirinê di rojevê de nebû. Lê di çend mehên borî de hinek liv û tevgerên nû derketin holê ku zêde baznaeya wan li Îmraliyê dizivire.

Di deh salên borî de, gellek guhertinên berçav di sîstema siyasî ya Tirkiyê de pêk hatin. Berê Tirkiye ne ew dewlet bû ku di fikra çareserkirina pirsa Kurd de be, lê rewşa siyasî ya herêmê û berxwedana şoreşgerî û sivîl a gelê kurd û hişyariya netewî li vî parçeyê Kurdistanê, rayedarên nû yên Enqereyê anîn ser vê baweriyê ku pêwîste êdî şop û stirtêjiya berê neyê şopandin. Hêza “dewleta kûr” weke dijminê aştiyê lawaz bûye, hêzên nediyar qels bûne û generalên dosyeyên “bikujên nediyar” ketine kuncn girtîgehê. Ji hemûyan giringtir jî balasa çavkaniyên aborî yên Tirkiyê pirr guheriye. Loma tenê aştî û gotubêj dikare pisgirêkên Tirkiyê çareser bike.

Wek xuya dibe, dewleta Tirkiyê heta radeyekê biryara xwe daye û ji vê rastiyê fêm kiriye ku hemû xewnên Tirkiyê bi çareserkirina pirsa Kurd re derbas dibin. Ligel ku opozîsyona navxwe bi tundî li dijî proseya aştî û gotûbêjên nû derdikeve, lê AKP îsal ciddîtir ji qonaxên berê pêvajoya gotûbêjan dişopîne.

Ligel ku di mehên dawî de hin serlêdanên giring di navbera bloka “Hikûmeta Tirkiyê, BDP û birêz Ocalan” çêbûn, û hin hevdîtin salên berê di navbera MIT`ê û PKK`ê li Oslo pêk hatin, lê bê encam bûn, PKK û BDP mîna hergav muxatebê sereke birêz Ocalan diyar dikin bona gotubêjên aştiyane û çareseriyê û muxatebê îradeya xwe ya siyasî dizanin.

Destpêkirina gotubêjan ligel birêz Ocalan piştî 14 salan, nîşaneyek eşkere ye ku dewleta Tirkiyê jî dixwaze û dizane ku bi şer û tundutûjiyê pirsgirêk çareser nabe, belkî kûrtir dibe û xelkê azadîxwaz ê kurd jî li Bakûrê Kurdistanê ji maf û xwestekên xwe paşve venagerin. Loma destpêkirina qonaxa nû ya gotubêjên rasterast û eşkere yên dewletê ligel birêz Ocalan bi mebesta çareserkirina pirsgirêka kurd, pêngavek erênî û cihê hêviyê ye. Mercê sereke eve e ku astengên ser rêya gotûbêj û proseya aştiyê ji aliyê dewletê bi taybet û aliyê kurd bên hilgirtin û pêvajo bigihîje encama pêdivî û armancên sereke.
Agirî: 201

هه‌ڵوێستی ئۆپۆزسیۆنی کوردی سه‌باره‌ت به‌ هه‌ڵبژاردنه‌کانی سه‌رکۆماری ئێران

هه‌ڵوێستی ئۆپۆزسیۆنی کوردی سه‌باره‌ت به‌ هه‌ڵبژاردنه‌کانی سه‌رکۆماری ئێران
 

ئازاد کوردی

مۆعته‌به‌ر شێروانی

16.02.2013
ئه‌مساڵ له‌ مانگی شه‌ش هه‌ڵبژاردنی سه‌رکۆماری له‌ ئێران به‌ڕێوه‌ ده‌چێت بۆ ئه‌وه‌ی سه‌رکۆمارێکی نوێ له‌ جێگای سه‌رکۆماری ئێستا مه‌حمود ئه‌حمه‌دی نژاد که‌ دووهه‌م گه‌ڕی ته‌واو ده‌کات هه‌ڵبژێردرێت. ڕه‌وایی ئه‌م هه‌ڵبژاردنانه‌(ته‌نات به‌ پێی پێواره‌کانی خودی ڕژێمی تاران) هه‌ر له‌ وێستاوه‌ له‌ ژێر پرسیارن. کاربه‌ده‌ستانی ئێران هه‌و‌ڵ ده‌ده‌ن ئاسایش و هێمنی وڵات پارێزراو بێت بۆ به‌ڕێوه‌چونی هه‌ڵبژارادنه‌کان و بۆیه‌ حکومه‌ت بۆ چاوترساندن و به‌ هێزکردنی پێگه‌ی ده‌ستی به‌ گرتنی ژماره‌یه‌ک له‌ ڕۆژنامه‌وانان کردووه‌.
سه‌باره‌ت به‌ هه‌ڵوێستی کۆمه‌ڵانی ئۆپۆزسیۆنی کوردی دوور له‌ وڵات و کاریگه‌ریان به‌سه‌ر ڕای گشتی کورده‌کان له‌ ناو ئیران له‌مه‌ر ئه‌و هه‌ڵبژاردنانه‌، ڕۆژنامه‌وان ئازاد کوردی بنکه‌ له‌ بلژیک ده‌ڵێت: چینی ڕۆشه‌نبیری کوردستان و ئاشنا له‌گه‌ڵ سیسته‌می سیاسی ئێران،‌ باشتر لێکدانه‌وه‌ی له‌گه‌ڵ چۆنێتی به‌ڕێوه‌ چونی هه‌لبژاردنه‌کاندا هه‌یه. ئه‌و ده‌ڵێت هه‌رچه‌نده‌ هێزه‌ کوردییه‌کان ده‌بێت هه‌وڵ بده‌ن ئاستی وشیاری خه‌ڵکی ئاسایی زیاد بکه‌ن له‌ ڕێگای ڕاگه‌یاندنه‌کانی خۆیانه‌وه‌ و تائێستا خواستی خه‌ڵکی کوردیش له‌ چوارچێوه‌ی به‌ر‌نامه‌ی حیزبه‌ سیاسیه‌ کوردییه‌کاندابووه‌ که‌ ئه‌وانیش پێیان خۆشه‌- چۆن له‌ تورکیا ب.د.پ. له‌ پرۆسه‌ی سیاسیدا به‌شدارن- له‌ پرۆسه‌ی سیاسی له‌ ئێراندا به‌شدار بن به‌ڵام ئه‌و ده‌رفه‌ته‌یان نیه‌ به‌ هۆی کۆسپه‌کانی حکومه‌ت له‌به‌ر ڕێگای داناون-هه‌ر‌ زوو حیزبه‌کان به‌ربه‌ند کران.
وتووێژ له‌گه‌ڵ ئازاد کوردی

http://www.dengiamerika.com/content/article/1605130.html

KDPI: Unified Representation in UNPO Could Strengthen Kurdish Cause

16/12/2012 05:20:00By AZAD KURDI

Font size:

Abdullah Hijab, the representative of the Kurdistan Democratic Party of Iran (KDPI) represents Kurds in the Unrepresented Nations and Peoples Organization (UNPO). Photo: Rudaw.

Abdullah Hijab, the representative of the Kurdistan Democratic Party of Iran (KDPI) has been elected to represent the Kurdish nation in the Unrepresented Nations and Peoples Organization (UNPO). In this interview with Rudaw, Hijab addresses the UNPO’s significance and the Kurdish position in the organization. He says that a unified representation of the Kurds inside the organization would help strengthen the Kurdish cause.

Rudaw: How will your membership in the general assembly of the UNPO affect the Kurdish cause?

Abdullah Hijab: Participating in running an organization like the UNPO is another international achievement for our cause. Each one of us here represents his/her national identity. On the international level, having a strong relation between some of the unrepresented nations shows that some of the strong nation states have lost legitimacy in ruling their societies.

Rudaw: At its 11^th convention the UNPO stressed on the rights of unrepresented nations. What practical projects do you have in this regard?

Abdullah Hijab: According to international criteria, the UNPO’s decisions are based on the participating nations’ demands. The organization does not just make decisions. The UNPO is a platform for the participating nations to raise their demands according to international criteria. UNPO is working on establishing a mechanism to keep itself active in the international arena, particularly among UN-sponsored organizations.

Rudaw: What was achieved in the last convention?

“We asked the United Nations to keep the Kurdish cause in mind when negotiating with Iran.”

Abdullah Hijab: We issued a communiqué. Also, a proposal about eastern (Iranian) Kurdistan that was made by us was unanimously passed. The human rights violations in eastern Kurdistan were also discussed. However, the situation of eastern Kurdistan is not much different from the situation in the rest of Kurdistan. Therefore, we discussed the situation of the whole of Kurdistan. We particularly drew attention to the latest political development in the Kurdistan Region, and addressed the threats made by the Iraqi government against the Kurdistan Region. We also discussed the situation of Syria, western (Syrian) Kurdistan, Turkish policies against the Kurdish people, and the opportunities and threats that are facing the Kurds. However, when it comes to making decisions and proposals, we have to remain inside the framework of the KDPI, representing Iranian Kurdistan. Therefore, our decisions have to be related to Iranian Kurdistan. The main points in the communiqué were demands to prevent 29 Kurdish political prisoners from being executed in Iran and the freeing of Kurdish political prisoners in Iran. Also, we asked the United Nations to keep the Kurdish cause in mind when negotiating with Iran.

Rudaw: Why is only the KDPI a member of the organization? Why not other political parties?

Abdullah Hijab: The Patriotic Union of Kurdistan (PUK) and Kurdistan Democratic Party (KDP) are founding members of the UNPO. They have been members of the organization since the 1990s. Sadly, in the recent meetings/convention neither one attended, maybe because now these two parties have more powerful ways and better political channels to advance their causes. Therefore, one can say that the PUK and KDP are not paying attention to the UNPO. However, I believe if these two parties -- or perhaps a unified Kurdistan Regional Government representative -- worked in the organization, they could achieve another international success for the Kurdish issue. That would also strengthen the position of the Kurdish nation in the organization. Now independent states like Taiwan, Armenia, Lithuania, Estonia, Georgia, East Timor are all members of the organization. For example, Taiwan tries to advance its own demands and cause internationally via the UNPO. All these states have become members of the organization since a long time ago. Abkhazia, which is occupied by Russia and is recognized as an independent state by five countries, is also a member. Somaliland, which is a less or more independent region is also an active member of the organization. The latter two nations have their representatives in the organization’s presidency. All the unrepresented nations try to find an avenue to represent themselves in the international order. UNPO is a good opportunity for the Kurds.

“The Kurds in southern Kurdistan also have an important place in the organization.”

Rudaw: What are the criteria for becoming a member of the UNPO?

Abdullah Hijab: The main criterion is that the organization or party that seeks membership is supported by the majority of the people it claims to represent. They also have to be peaceful in their struggle and abide by democratic principles.

Rudaw: Do you represent all Kurdistan or just eastern Kurdistan?

Abdullah Hijab: My membership in the organization is through the KDPI. Our goal is obvious: It is to solve the Kurdish problem in eastern Kurdistan. However, KDPI is a part of the larger Kurdish national struggle. KDPI sees its own interests in the interest of the whole Kurdish nation. Therefore, KDPI tries to protect the Kurdish national interests among all the organizations in which it is a member.

Rudaw: How many unrepresented nations are members of the UNPO, and which ones are the most influential?

Abdullah Hijab: UNPO has 41 members. Some of the members are less active nowadays. I believe the number of members in the organization is not important. All the members in the organization are valued, because each one represents a nation. Nations are equal. However, some of the members are more influential. Some of the unrepresented nations in South Asia are not represented at all, unfortunately. Taiwan, Somaliland, Abkhazia act as independent states. Tibet and Uyghur have a large international support. The Kurds in southern Kurdistan also have an important place in the organization. This shows some of the members have more influence.

4’mîn salvegera CAPK`ê û lêgerên civakê

Azad Kurdî

Çar sal bi ser rojbûna Civaka Aştî û Pêşveçûna Kurdistanê derbas bûn. di 22`ê Kanûna 2008`an de ango şeva destpêka çile û rojbûna rêberê navdar ê kurd Dr. Qasimlo, CAPK bi hewl û keda komek çalakvanên civakî û sivîl ên Rojhilat Kurdistanê hat avakirin bi armanca xurtkirina bingehên civakek sivîl li deverên ku bi lêgerên ciddî re rûbirû ne.

Dema ku CAPK hat avakirin, rewşa siyasî û civakî ya herêma Rojhilata Navîn û Kurdistanê ber bi guherttinên lezgîn diçû, lê îro û piştî çar salan ji dema damezrandina civakê, ev rewş li hemû Rojhilata Navîn û Kurdistanê bi taybet pirr berçavtir û hestyartir pêk hatiye. Guhertin gellek lezgîn çê dibin û her diçe pêvajo û rojev germtir dibe. Şiroveya avakerên CAPK`ê rast deret û ev pêngav pêwîstiyek civakî bû.

Di vê navberê de, erkên gellek giring ên dîrokî û civakî dikevin ser milê takekes û saziyên sivîl û ji aiyekî din partî û rêxistinên siyasî jî. CAPK`ê xwe li hemberî vê rewşê berpirsyar dît. Mêj dem e ku kurd li welatên ku Kurdistan di navbera xwe de parve kirine, banga çareseriya pisa kurdî bi rêya aşt û gotûbêjan dikin. Loma aştî û diyalog û herwiha plan û roje bo pêşdebirina civaka bindesthiştî û paşdemayî ya Kudistanê kirin aramncên xwe, ligel gellek projeyên din. Bi taybet CAPK`ê armancên xebata xwe ya civakî, kultûrî û sivîl kir ser wan deverên Kurdistanê ku bi lêgerên ciddî re rûbirû ne.

CAPK weke saziyek serbixwe û azad, bingeha xebatên xwe yên civakî, kultûrî û sivîl ji bo vejandina çanda neteweyî, pêşvebirina kultûra demokrasiyê u avakirina bingehek ewle ji bo bi hev re jiyana hizr, gel û civakan terxa kir. Ji xwe çareseriya bingehîn û modern  jî wiha dibe. Bi awayekê ku hem takekes û hem jî civak bên guherandin û hemû kêmasiyên heyî bikevin ber bas û şiroveyan û bona çareseriyê gavên bilez bên avêtin. Kurd dive xwe bo guheryinên lezgîn ên pêşiya me xwe amade bikin.

Mixabin yek ji astengên mezin ku pêşiya xebat û projeyên CAPK`ê girt û girtiye, nebûna ewlehiya siyasû û civakî ya hevwelatyan e li Kurdistanê. Ji xeynî zext û zor li ser çalakvanên siyasî, çalakvnaên sivîl û kultûrî jî dikevin ber êrîş û gefan û pirr car tûştî pirsgirêkên mezin dibin ku deerfetên jiyana wan lawaz dibe.  Ji ber ne azadbûna xebatên sivîl û civakî û kultûrî li Kurdistanê, CAPK`ê heta niha nekariye li gor ku dixxwaze û bi awayekî eşkere û berfireh di hundirê civakê de armacên diyarkirî bimeşîne. Lê endam û rêveberên civakê li her dem û derfetekê mifah standine û banga jiyanek aştiyane û xebatên kultûrî û sivîl li Kurdistanê û bi taybet li herênên bi lêgerên ciddî re rûbirû kiriye û dike.

Civaka Kurdistanê di bin atmosferek xurt a ewlekariyê de ye û bingehên civaka sivîl lawaz bûne, lê CAPK li ser armancên xwe yên aştiyane û demokratîk di çarçoveya xebatên civakî, kultûrî û sivîl ku di programa xwe de anîne, berdewam dibe, ji ber ku tekane rêya çareseriyek bingehîn ev rêbaza xebat ye.